ویژگی های نخ

ویژگی های نخ

در این مقاله به ویژگی های نخ از جمله تاب نخ، نمره نخ و انواع مختلف نخ پرداخته می شود.

در مقاله ی قبل به این موضوع اشاره شد که در عملیات ریسندگی بعد از موازی و صاف کردن الیاف، برای ایجاد چسبندگی بین الیاف و استحکام بخشیدن به نخ، دسته الیاف به دور یکدیگر تابانده میشوند. دو ویژگی تاب نخ عبارتند از:

• جهت تاب
• مقدار تاب

جهت تاب

اگر انتهای دسته الیاف موازی و صاف در جهت حرکت عقربه های ساعت یا خلاف جهت چرخانده شود، در دسته الیاف تاب ایجاد می شود. اگر جهت چرخش، در جهت حرکت عقربه ها باشد تاب Z در نخ ایجاد می شود.  به عبارت دیگر، جهت قرارگیری الیاف نخ بر قسمت مرکزی حرف Z منطبق می شود.

اگر جهت چرخش، خلاف حرکت عقربه ساعت باشد، تاب S در نخ ایجاد می شود. به عبارت دیگر، جهت قرارگیری الیاف نخ بر قسمت مرکزی حرف S منطبق می شود.

جهت تاب نخ تاثیر زیادی بر ظاهر پارچه ی بافته شده ندارد. امّا با توجه به منعکس کردن نور در جهت های برعکس یکدیگر، در صورت استفاده از نخ های با تاب S و Z با ترتیب های مشخص در پارچه می توان حالت سایه روشن ایجاد کرد.

مقدار تاب

تاب دادن به معنی ایجاد چسبندگی و اتصال بین الیاف و استحکام بخشی به نخ است. اگر مقدار تاب کم باشد، به دلیل چسبندگی کم از استحکام نخ کاسته می شود و در اثر کشش، الیاف سر می خورند و نخ پاره می شود. همچنین به دلیل زیاد بودن فاصله بین الیاف، نخ نرمتر و حجیم تر است. معمولا از نخ با تاب کم برای بافت پارچه های تریکو استفاده می شود. هرگاه مقدار تاب زیاد باشد، به دلیل چسبندگی زیاد استحکام نخ افزایش می یابد و چون فاصله بین الیاف کم است، نخ با تاب زیاد توپر و فشرده است، معمولا از نخ با تاب زیاد برای پارچه تاری – پودی استفاده می شود.

نمره نخ

نمره نخ، از ضخامت نخ صحبت می کند. نمره نخ، ظرافت (نازکی) یا ضخامت (کلفتی) نخ را تعیین می کند. نمره نخ به دو روش بیان می شود:

• روش مستقیم
• روش غیرمستقیم

در روش مستقیم طول ثابتی از نخ در نظر گرفته می شود و وزن آن به عنوان نمره نخ بیان می شود، در این روش، نخ ظریف نمره ی کمتر و نخ ضخیم نمره ی بیشتری دارد. واحد های معمول برای نمره نخ در روش مستقیم عبارت اند از: تکس، دسی تکس و دنیر. برای مثال اگر 1000 متر از نخی، 20 گرم وزن داشته باشد، نمره نخ آن 20 تکس است. اگر نمره دو نخ به ترتیب 20 و 30 تکس باشد، نخی که نمره اش 20 تکس است از نخی که نمره اش 30 تکس است ظریفتر است.

در روش غیرمستقیم، وزن ثابتی از نخ در نظر گرفته می شود و طول آن به عنوان نمره نخ بیان می شود. در این روش، نخ های ظریف دارای نمره بیشتر و نخ های ضخیم دارای نمره کمتر هستند. واحد های معمول برای نمره نخ در روش غیرمستقیم عبارتند از: نمره متریک و نمره انگلیسی. برای مثال اگر 50 متر از یک نخ، یک گرم وزن داشته باشد، نمره نخ 50 متریک خواهد بود. اگر نمره دو نخ به ترتیب 20 و 30 متریک باشد، نخی که نمره اش 30 متریک است ظریفتر از نخ دیگر است.

انواع نخ

نخ ها براساس تعداد لا به چند دسته تقسیم می شوند:

• نخ یک لا
• نخ چندلا
• نخ کابلی

همانطور که در مقاله های قبل اشاره شد، نخ ها به دو روش ریسندگی الیاف ممتد و بریده بریده تولید می شوند. نخ تولید شده در هر روش، نخ یک لا است. قطر نخ یک لا در تمام قسمت های آن یکسان نیست. به عبارت دیگر، ممکن است در طول نخ، بعضی قسمت های نخ نازک و بعضی قسمت ها کلفت باشند. از آنجایی که استحکام نخ در نقاط نازک کم است، به راحتی پاره می شوند. به همین دلیل نخ های یک لا را به چندلا تبدیل می کنند.

از تابیدن چند نخ یک لا به یکدیگر، نخ چندلا به وجود می آید که باتوجه به تعداد نخ یک لا، نخ دولا، نخ سه لا، چهارلا و …. نامیده می شود. وقتی دو یا چند نخ یک لا کنار هم قرار می گیرند و به یکدیگر تابیده می شوند، نقاط نازک و کلفت یکدیگر را پوشش می دهند. بنابراین یکنواختی قطر و استحکام نخ چندلا به مراتب از نخ یک لا بیشتر خواهد بود. همچنین، از تابیدن دو یا چند نخ چندلا به یکدیگر، نخ کابلی ایجاد می شود.

نمره نخ چندلا نیز مانند نخ یک لا به و روش مستقیم و غیرمستقیم بیان می شود:

نمره نخ چندلا در روش مستقیم به صورت زیر بیان می شود:

تعداد نخ یک لا * نمره نخ یک لا = نمره نخ چند لا

برای مثال، نمره نخ سه لایی که هر نخ یک لای آن دارای نمره 20 تکس است عبارت است از:

تکس 60 = 3 * 20 نمره نخ سه لا

نمره نخ چندلا در روش غیرمستقیم به صورت زیر بیان می شود:

تعداد نخ های یک لا / نمره نخ یک لا = نمره نخ چندلا

برای مثال، نمره نخ دو لایی که هر نخ یک لای آن دارای نمره متریک 60 است عبارت است از:

متریک 30 = 2 / 60 نمره نخ دولا

مطالعه بیشتر